کشت و تولید پنبه در ایران
از زمانهاي بسيار دور و گذشته كشت پنبه در ايران متداول بوده است و سوابق تاريخي نشان مي دهد كه در قديم پوشاك پنبه اي رواج كامل داشته است. در سياحتنامه و تاريخ نيز از پنبه زارهاي ايران سخن به ميان امده است.
كتاب تذكره يكي از كتابهاي تاريخي است كه مولف ان سيد نعمت الله شوشتري است و كتاب تاريخ به تاليف حسن ابن محمد در تاريخ378هجري كه در ان به سفرنامه ماركوپولو اشاره شده است. كشت پنبه بومي الياف كوتاه به طور محدود و پراكنده تا قبل از سال1282در نواحي خاصي از كشور موسوم بوده است. اين نوع پنبه ها مصرف داخلي داشته و به ندرت و مقدار كم به كشورهاي همسايه صادرمي شد. در زمان زمامداري ميرزا تقي خان امير كبير1230هجري شمسي پنبه هاي دنياي جديد توسط يك كشيش امريكايي به ناماستالينگ به ايران واردمي شد ولي زراعت ان در سال1302شمسي همزمان با تشكيل شركت مختلط پرس خلوپك ايران در جويبار وكياكلا مازندران با كاشت انواع بذر و پنبه مصري و امريكايي رسما اغاز گرديد. در سال1309وزارت كشاورزي اقدام به وارد كردن مقداري بذر پنبه از نوع اپلند و ريسه در قريه فيلستان ورامين و بابل با همكاري كارشناسان شركت فوق به انجام ازمايشات مقايسه ارقام پرداخت و حاصل با انتخاب بهترين رقم و انجام به گزيني روي بنام نوع فيلستاني ازدياد و بين زارعين منطقه توزيع نمود. در سال1312شركت مذكورمنحل و در سال 1314توليد پنبه به انحصار دولت درامد و شركت پنبه را به بالاترين حد توليد خود از شروعكشت در ايران يعني به طور متوسط تا27هزار تن افزايش داد. اين شركت نيز در سال1320منحل گرديد. در سال1324انحصار پنبه لغو و تجارت ان اغاز گرديد و شركت توسعه و اصلاح كشت پنبه جانشين شركت پنبه و پوست و پشم گرديد و در سال 1336بنگاه اصلاح نباتات ورامين تاسيس گرديد.
انواع مختلف پنبه كه در ايران موجود مي باشد دو نوع مي باشد يكي پنبه هاي بومي كه از گروه پنبه هاي اسيايي است. اين نوع پنبه در نقاط مختلف كشور از جمله اصفهان خراسان يزد كرمان و مازندران كشت مي شود. از ميان پنبه هاي بومي كه مورد مطالعه قرار گرفته اند پنبه بومي اريا بهترين شناخته شده است كه طول الياف ان بين 18تا19 ميليمتر است. نوع ديگر پنبه ها نژادهايي است كه از خارج به كشور وارد شده و پس از ازمايش نتيجه خوبي داشته و در نقاطي از كشور كشت كار انها مرسوم گرديده و توسعه يفته است.
از سال 1333به بعد گونه هايي از پنبه ها در كشور وارد شد كه در ورامين و ديگر نقاط پنبه خيز كشور كشت شد و مورد مقايسه قرار گرفت و به تدريج انهايي كه مناسب تشخيس داده شد نگهداري و بقيه را حذف نمودند. از ميان نژادهاي اصلاح شده منتخب در كشور ميتوان نژادهاي ساحل و ورامين را نام برد. اين نژادها براي مازندران و گرگان داراي ارجحيت خاصي بودند كه براي انها به اثبات رسيده بود. هم اكنون در ناحيه كردكوي و گرگان و مازندران از بذر ساحل و ساير نقاط كشور غير از فارس از بذر ورامين كشت مي شود.
بخش وسيعي از خاك ايران خصوصا مناطق تهران خراسان فارس مركزي مازندران گرگان گنبد و كران اذربايجان شرقي كرمانشاه سمنان براي كشت پنبه مناسب مي باشد.
سطح زير كشت و توليد پنبه از سال 1325به بعد سير صعودي را طي كرده است و طي سالهاي 40و50سطح زير كشت پنبه ايران به طور متوسط سالانه 330000هزار هكتار بوده است و حدود 15000تن پنبه محلوج از ان استحصال مي گرديد. سابقه توليد ايران 237هزار تن پنبه محلوج در سال را داشته كه اين رقم مربوط به سال 1353مي باشد. در اين سال كه بالاترين ميزان پنبه در تاريخ كشاورزي ايران توليد شده كشور از نظر توليد مقام هفتم را بين كشورهاي جهان به خود اختصاص داده است. به عقيده كارشناسان در صورتي كه از كشاورزان ايراني حمايت شود ايران توان توليد 500هزار تن پنبه محلوج را دارد .
متاسفانه طي سالهاي اخير سطح كشت پنبه از سال 1353 از 370هزار هكتار به 190هزار هكتار كاهش يافته است. پس از بازنگري در سياست ها و تشويق كشاورزان به كشت پنبه محصول پنبه محلوج در سال 1374 به 150000تن افزايش يافت. در سال 1376 نيز سطح زير كشت پنبه برابر 260هزار و 339هكتار گزارش شده است. مرغوبيت پنبه كه ارتباط مستقيم با طول متوسط الياف و ساير خصوصيات انان دارد از كوتاهترين و تا بلندترين الياف داراي طولي از20تا50ميليمتر و قطر ان نيز از 10تا22ميكرون مي باشد. در صورتي كه به توسط كشت پنبه در كشور توجه خاصي شود علاوه بر اين محصول به مقدار180هزار تن نياز صنعت نساجي داخلي را بر طرف خواهد كرد.